85وَ إِسْماعِیلَ وَ إِدْرِیسَ وَ ذَا الْکِفْلِ کُلٌّ مِنَ الصّابِرِینَ
86وَ أَدْخَلْناهُمْ فِی رَحْمَتِنا إِنَّهُمْ مِنَ الصّالِحِینَ
ترجمه:
85 ـ و اسماعیل و ادریس و ذوالکفل را (به یاد آور) که همه از صابران بودند.
86 ـ و ما آنان را در رحمت خود وارد ساخیتم; چرا که آنها از صالحان بودند.
تفسیر:
اسماعیل و ادریس و ذا الکفل(علیهم السلام)
به دنبال سرگذشت آموزنده «ایوب» و صبر و شکیبائیش در برابر طوفان حوادث، در آیات مورد بحث، اشاره به مقام شکیبائى سه نفر دیگر از پیامبران الهى کرده، مى گوید: «اسماعیل، ادریس و ذا الکفل را به یاد آور که همه آنها از صابران و شکیبایان بودند» (وَ إِسْماعِیلَ وَ إِدْرِیسَ وَ ذَا الْکِفْلِ کُلٌّ مِنَ الصّابِرِینَ).
هر یک از آنها در طول عمر خود، در برابر دشمنان و یا مشکلات طاقت فرساى زندگى صبر و مقاومت به خرج دادند، و هرگز در برابر این حوادث، زانو نزدند و هر یک الگوئى بودند از استقامت و پایمردى.
* * *
سپس نیل به بزرگ ترین موهبت الهى در برابر این صبر و استقامت را براى آنان چنین بیان مى کند: «ما آنها را در رحمت خود داخل کردیم; چرا که آنها از صالحان بودند» (وَ أَدْخَلْناهُمْ فِی رَحْمَتِنا إِنَّهُمْ مِنَ الصّالِحِینَ).
جالب این که: نمى گوید ما رحمت خود را به آنها بخشیدیم، بلکه مى گوید: آنان را در رحمت خود داخل کردیم، گوئى با تمام جسم و جانشان غرق رحمت الهى شدند همان گونه که قبلاً غرق دریاى مشکلات شده بودند.
* * *
ادریس و ذا الکفل؟
«ادریس» پیامبر بزرگ الهى ـ چنان که سابقاً هم گفته ایم ـ طبق نقل بسیارى از مفسران، جد پدر نوح بوده است، نام او در تورات، «اخنوخ» و در عربى، «ادریس» است که بعضى آن را از ماده «درس» مى دانند; زیرا او نخستین کسى بود که به وسیله قلم، نویسندگى کرد، او علاوه بر مقام نبوت، به علم نجوم، حساب و هیئت، احاطه داشت، و مى گویند او نخستین کسى است که طرز دوختن لباس را به انسان ها آموخت.
اما «ذا الکفل» مشهور این است که: از پیامبران بوده است(1) هر چند بعضى معتقدند: او یکى از صالحان بود.
ظاهر آیات قرآن که او را در ردیف پیامبران بزرگ مى شمرد، نیز این است که او از انبیاء است و بیشتر به نظر مى رسد از پیامبران بنى اسرائیل بوده است.(2)
در علت نام گذارى او به این نام با توجه به این که «کفل» (بر وزن فکر) هم به معنى نصیب و هم به معنى کفالت و عهده دارى آمده است، احتمالات متعددى داده اند:
بعضى گفته اند: چون خداوند نصیب وافرى از ثواب و رحمتش در برابر اعمال و عبادات فراوانى که انجام مى داد به او مرحمت فرمود، ذا الکفل نامیده شد (یعنى صاحب بهره وافى).
و بعضى گفته اند: چون تعهد کرده بود شبها را به عبادت برخیزد و روزها روزه بدارد، و هنگام قضاوت هرگز خشم نگیرد و تا آخر به وعده خود وفا کرد، «ذا الکفل» نامیده شد.
بعضى نیز معتقدند: ذا الکفل لقب «الیاس» است، همان گونه که «اسرائیل» لقب «یعقوب»، و «مسیح» لقب «عیسى»، و «ذا النون» لقب «یونس» مى باشد.(3)
* * *
1 ـ تفسیر «کبیر فخر رازى»، ذیل آیه مورد بحث.
2 ـ تفسیر «فى ظلال»، جلد 5، صفحه 556.
3 ـ تفسیر «فخر رازى»، ذیل آیه مورد بحث، و در تاریخ «کامل» نیز مى خوانیم: ذا الکفل یکى از فرزندان ایوب بود و نام اصلیش «بشر» بوده و در سرزمین شام مى زیست (کامل ابن اثیر، جلد 1، صفحه 136).
........................
تفسیر نمونه
